Gek om 'n houkje weze

Katwijkse woorden en uitdrukkingen I

door Jaap van der Marel

In deze serie passeren een aantal typisch Katwijkse woorden en uitdrukkingen de revue. Misschien komen ze u bekend voor.

Gek om 'n houkje weze
Gek om 'n houkje zijn lui die zich serieus voordoen, maar de kat een beetje in het donker knijpen. Het gaat bijvoorbeeld om iemand die in Katwijk nooit een kroeg bezoekt (De mense zààuwe d'r 's wat van kenne zegge!), maar op vakantie in het buitenland hele avonden in een frivole bar rondhangt.

Hij of zij ken iet zòò die/ze wul
Letterlijk: 'hij of zij kan niet zoals hij/ze zou willen'. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn met iemand die gewend is dagelijks een wandelingetje te maken, maar nu met een gebroken been thuis zit. De uitdrukking wordt gebruikt voor allerlei situaties waarin iemand niet kan doen wat hij zou willen, wat hij van plan was of waaraan hij gewend was.

Riddere
Riddere is 'schoonmaken, opruimen'. De boel mot nòdig eridderd worde! In het Katwijks komt het werkwoord vrijwel alleen in de genoemde betekenis voor. In het ABN zijn de werkwoorden redderen en beredderen meer gangbaar. Het kan dan volgens de Van Dale ook 'regelen', 'beschikken' of 'in orde brengen' betekenen. Als variant komt ridderen in het Nederlands eveneens voor. Strikt genomen is het dus geen typisch Katwijks werkwoord. Wat echter naar mijn mening wel echt Katwijks is, is de vaste uitdrukking: Daer is gien riddere an!, waarmee de Katwijker aanduidt dat iets onbegonnen werk is oftewel dweilen met de kraan open. Doorgaans wordt dit gezegd bij het aantreffen van een onbeschrijfelijke rotzooi. Het gezegde kan ook in overdrachtelijke zin gebruikt worden om een verstoorde situatie als niet oplosbaar te bestempelen.